Collectieve processen:
:“In Politics of Nature schrijft Bruno Latour onder het lemma ‘collective’: ‘de term verwijst niet naar een al-tot-stand gebrachte eenheid, maar naar een procedure om associaties tussen mensen en niet-mensen te verzamelen.’ Met andere woorden: een collectief is geen eenheid, maar een procedure, […] een handeling die heterogene elementen samenbrengt.”
Arie Altena, Wat is Community Art? De sociale wending in de hedendaagse kunst, 2016
“Zelforganisatie is geen wonderbaarlijk nieuw verschijnsel. Het is de manier waarop de wereld zichzelf miljarden jaren lang heeft gecreërd. Bij alle menselijke activiteit beginnen we met zelforganisatie. Dat doen we tot we in het proces ingrijpen en elkaar onder controle proberen te houden.”
Margaret J. Wheatley en Myron Kellner-Rogers, in: Frederic Laloux, Reinventing Organizations, 2018
“Een fablab is, in de meest poëtische betekenis van het woord, een afkorting voor fabulous laboratory. Daarnaast is het ook de afkorting van de meer voor de hand liggende betekenis: fabrication laboratory, met als belangrijkste doelstelling het digitaal fabriceren van dingen in een open proces. […] Het gaat hierbij niet zozeer om een industriële maar om een sociale revolutie, want zowel de fablabs en de makersbeweging zijn gebaseerd op gemeenschapsopbouw (fysiek of virtueel) en vooral op vertrouwen en delen.”
Hilde Bouchez, Het Wilde Ding, 2017
Rituals stabilize life. To paraphrase Antoine Saint-Exupéry, we may say: rituals are in life what things are in space.
Byung-Chul Han, The disappearance of rituals, 2020
“The political function of science fiction is not merely to forecast the day after tomorrow, but to make us aware about the problems we have in imagining it.”
Peio Aguirre, Semiotic Ghosts: Science Fiction and Historicism, 2011, in: Documents of Contemporary Art: Science Fiction, 2020
Museum/verzamelen/ordenen:
“Niet toevallig ging de opkomst [van de Wunderkammer]gepaard met de overzeese expansie, de ontdekking van nieuwe werelddelen en de confrontatie met de ‘Ander’. Verzamelaars waren druk doende om weer orde en systematiek te brengen in de chaos die door al dat nieuwe was gecreëerd.”
Bert De Munck, Kennis zonder macht, in: Tapis Plein, Nooit genoeg, 2008
“[…] het opbouwen van een verzameling [is] niet zozeer een ‘verhevigde’ vorm van consumeren, maar eerder een productie van een alternatief soort kennis over de fundamentele mechanismen van onze maatschappij.”
Bert De Munck, Kennis zonder macht, in: Tapis Plein, Nooit genoeg, 2008
“Piranesi makes a taxonomic order of things. His work was really not about the technique but about organizing the universe. […] Ultimately art is really about dealing with orders. […] Piranesi tells us you can organize anything as long as you have criteria to do so. And you are actually free to establish your criteria. And that gives you permission to start your own order.”
Luis Camnitzer, https://www.youtube.com/watch?v=Czj3y0z61l, geraadpleegd op 5 december 2018
“WE HAD:
Epics
Representation
Monuments
Histories
Nations
Groups and teams
Large and expensive
WE NEED:
Novels
Expression
Homes
Stories
Persons
Individuals
Small and cheap”
Met toestemming geciteerd uit Orhan Pamuk’s The Innocence of Objects, https://craftcouncil.org/magazine/article/modest-manifesto-museums, geraadpleegd op 18 oktober 2019
“Musea zijn eigenlijk producten van de 19de eeuw. Je mag zelfs stellen van 19de–eeuws nationalisme. Dat gaat uit van de idee van de natie als een imaginaire of verbeelde gemeenschap, dat wil zeggen mensen die elkaar nooit tegenkomen, die elkaar niet kennen, maar die zich desondanks met elkaar verbonden voelen. En om die verbondenheid te creëren, om dat gevoel van een enkele gemeenschap te creëren, heb je een verhaal nodig. En in dat verhaal is wat je niet vertelt eigenlijk even belangrijk als wat je wel vertelt. […] Dat wil zeggen dat er altijd selectief te werk gegaan wordt bij het creëren van het verhaal van de natiestaat.”
Bambi Ceuppens, Totems en taboes, vrt.nu, geraadpleegd op 30 december 2018
“Il y a des fleurs partout pour qui veut bien les voir.”
Henri Matisse, in: Musée des impressionismes Giverny, Flower Power, 2023
“Archives are not objective systems that make inventories and order the past or the world; no, they create new, possible worlds.”
Ernst Van Alphen, Productive Archiving, Productive Strategies, Future Memories, and Fluid Identities, 2023
Agency en relatie tot objecten/processen/hulpbronnen :
“I think that objects have the capability to carry valuable information for us, to be important to us, but the fact is that most objects are made in ways which are irresponsible and manipulative. Irresponsible because people – the makers of this or that – don’t really consider in any metaphysical way the meanings of the objects that they’re making: and manipulative because things are made for a variety of commercial and power based reasons.”
Tony Cragg, in: Germano Celant, Tony Cragg, 1996.
“de man die de boom omhakt
heerst niet over de boom
de boer die het veld omploegt
heerst niet over het veld
de metser die de toren bouwt
heerst niet over de toren”
René Heyvaert, Kunst is een tweesnijdend zwaard, 1976
“Elk jaar bekijkt de onderzoeksorganisatie Global Footprint Network wanneer de mensheid alle voedsel en natuurlijke hulpbronnen heeft opgebruikt die de aarde in 12 maanden zelf kan voortbrengen. Uit het onderzoek blijkt dat die dag [voor het jaar 2019] vandaag, 29 juli, is. Vanaf nu gebruiken we de reserves van de planeet. Dat betekent dat we voor 1 jaar gemiddeld de bronnen van 1,75 planeten zoals de aarde zouden nodig hebben.”
Charlotte Van Driessche, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/07/29/earth-overshoot-day/, geraadpleegd op 29 juli 2019
“De consumptiemaatschappij is een destructieve gemeenschap, veeleer dan een productiegerichte samenleving. Ze vernietigt vooral dingen en blijft onophoudelijk en gretig verbruiken. Ze vernietigt ook mensen die ze van consumptie uitsluit: alle ‘outcasts’ die ze isoleert in gevangenissen, ziekenhuizen, opvangcentra, vluchtelingenkampen en andere gesloten instellingen. […] Die hele dynamiek wordt volgens [Jaap Kruithof] aangestuurd door een derde kracht: die van onze archieven en van ons individueel en collectief geheugen dat de herinneringen van de samenleving registreert en bewaart. Maar die geheugenkaart speelt een compenserende rol: terwijl de samenleving produceert en vernietigt, beweert zij de wereld bij te houden en te bewaren. Die bewaring is een ‘illusie’, een vorm van vervreemding. Het geheugen van de wereld zou haar eigen verdwijning beter erkennen. […] In het licht van de ecologische rampen die zich momenteel voltrekken en die door de samenleving van overproductie worden georkestreerd, stelt Kruithof dat ‘Het probleem van het bewaren is uitgegroeid tot het belangrijkste vraagstuk van onze tijd.’”
Octave Debary, Jaap Kruihof, filosoof en hoeder der dingen, in: Leen Beyers, Bewaren, 2020
“Wie een berg afval doorzoekt, krijgt inzicht in hoe een samenleving functioneert.”
Marcel Griaule, in: Octave Debary, Jaap Kruihof, filosoof en hoeder der dingen, in: Leen Beyers, Bewaren, 2020
“Onderzoek lijkt niet langer te gaan om het ontdekken van nieuwe feiten, maar om het filteren van wat relevant is uit de massa informatie die we binnen handbereik hebben. Recycling, aangemoedigd als compensatie voor onze ongeremde consumptiedrang, is verschoven naar een andere verschijningsvorm van het kapitalisme: de circulaire economie, die trots verkondigt dat afval niet bestaat. Hoe treedt je als kunstenaar – en vooral als maker van objecten – in dat strijdperk?”
Zoë Gray, De eerste hersortering, in: Zoë Gray, Gabriel Kuri, Sorted, Resorted, 2019
“Meer van die aansprekingen zullen volgen of na verloop van tijd helder worden, aansprekingen via woorden en gebaren, maar ook aansprekingen door de dingen zelf, door objecten, gereedschappen en materialen, en aansprekingen door het doen.”
Jeroen Peeters, Vormen van aanspreking. Notities over materiële geletterdheid, in: Kristof Van Gestel, Idiosyncratische Machine, 2019
“Economen blijven zweren bij de wegwerpeconomie, waarin te veel zaken worden verkocht tegen dumpingprijzen. We moeten af van het concept van de lageloonlanden. Mijn smartphone zou 6.000 euro moeten kosten in plaats van 600 euro, met software die je kunt blijven updaten en vervangbare onderdelen. Hij is alleen maar zo goedkoop omdat er Aziatische kindarbeiders en uitgebuite Afrikaanse mijnwerkers ingezet worden. Er is een nieuw soort globalisering nodig, met meer solidariteit en wederzijdse kennisoverdracht. Een koolstoftaks, die de vervuiling van het transport meerekent in de prijs, is een absolute must. Dan is het gedaan met die rommel uit lageloonlanden en komt er meer ruimte voor Europese kwaliteitsproducten.”
Leo Van Broeck, in: ‘Veel Vlamingen kan het geen zak schelen dat ze hun eigen kinderen een opgewarm...’, in: Humo.be, extract geraadpleegd via facebookpost op 14 augustus 2020.
In Dancing with systems van Donella Meadows lezen we dat het universum een chaotische knoeiboel is en de niet-lineaire zelforganiserende systemen waarin we leven inherent ongrijpbaar. Dit hoeft niet deprimerend te zijn, zegt Meadows. Als we als industriële mens ons verlangen naar controle kunnen afleggen en alert zijn voor verrassingen, willen leren, ons telkens aanpassen, dansen met het systeem, dan is heel wat mogelijk.
Barbara Debeuckelaere, in een tekst over Apparatus of Joy van Kristof Thomas, gelezen op de eindejaarstentoonstelling van School of Arts van Gent, juli 2022
“(Sympoiesis) means ‘making with’. Nothing makes itself: nothing is really autopoietic or self-organizing - Sympoiesis is a word proper to complex, dynamic, responsive, situated, historical systems. It is a word for worlding with, in company.”
Donna Haraway,
Staying with the Trouble, 2016
“Het landschap is open, spontaan and van iedereen. Je kan het niet claimen.”
Ton Lemaire,
Filosofie van het landschap, 2019
Praktijken van montage/assemblage/collage:
“I am interested in dismantling prevailing hierarchies of value regarding these objects and materials by way of connecting them, thus putting them in a new context to each other. It’s an alternative system or cycle.”
Alexandra Bircken, https://www.saatchigallery.com/artists/artpages/alexandra_bircken_unit4.htm, geraadpleegd op 14 december 2019
“De hoeveelheid informatie die we ter beschikking hebben, is bijna tot in het oneindige toegenomen, en onze esthetiek wordt niet gedomineerd door vrij ronddobberen maar door zwemstrategieën – dat wil zeggen: het organiseren van informatie, zoals in de grafische gebruikersinterfaces van smartphones en internetbrowsers. […] Het organiseren van ongelijksoortige stukken tot een coherent verhaal is een van de cruciale verschillen tussen 20e- en 21e-eeuwse assemblages.”
Laura Hoptman, Unmonumental: Going to pieces in the 21st Century, in: Unmonumental, 2007, zoals gebruikt door Zoë Gray, De eerste hersortering, in: Zoë Gray, Gabriel Kuri, Sorted, Resorted, 2019
“Media theoreticus Lev Manovich merkt op dat 'montage' het betekenisvolste medium is van de twintigste eeuw. Een medium dat causaliteit en objectiviteit ondervraagt, waarin non-lineariteit, fragmentatie, tijdsbehandeling en perspectiefwisselingen centraal staan.”
Peter Westenberg, Reflectie EVC-procedure KASK/School of Arts, 2020
“Tenant of Culture is het pseudoniem van de kunstenaar Hendrickje Schimmel. Zij verwijst met deze naam naar de positie van de kunstenaar als culturele post-producer in plaats van autonome maker. Ze gebruikt de methodes van post-productie om haar materieel/theoretische werk vorm te geven door tijdelijke samenstellingen te creëren van veelal gevonden of gestolen objecten, kledingstukken, ideeën en concepten. Recyclen is een belangrijk thema in haar werk, in materiële en conceptuele zin. Hendrickje is geïnteresseerd in het functioneren van het institutionele archief: restauratie, conservatie en culturele hiërarchie zijn belangrijke thema’s. De vraag waar ze zich altijd mee bezig houdt is: hoe bepalen we wat belangrijk genoeg is om te redden van verval?”
Code Rood, https://coderood.co/tag/hendrickje-schimmel/, geraadpleegd op 29 juli 2020
“Originaliteit is een vereiste, zegt hij [Richard Rorty] zelf. 'Ik heb wel eens gezegd dat ik nooit een origineel idee heb gehad. Ik pik ideeën die ik opdoe uit filosofieboeken en romans en schik ze in een nieuw patroon bij elkaar. Dat zou je originaliteit kunnen noemen, als je wilt. Want het kan een frisse blik op de wereld veroorzaken. Maar ik heb het proces of mijn werk al of niet aanslaat bij lezers niet in de hand.”
Heleen van Dooremalen, https://www.groene.nl/artikel/ik-doe-mijn-werk-ik-voel-me-niet-prettig-als-ik-als-autoriteit-behandeld-word-die-rol-past-me-niet, geraadpleegdop 29 juli 2020
“On a beautiful summer morning, Clarissa Dalloway goes out to buy flowers. She is busy with the final preparations for the party she is going to throw that evening. As she walks through London she reflects on her life.”
Description for Virginia Woolf,
Mrs Dalloway, 1925, https://www.standaardboekhandel.be/p/mevrouw-dalloway-9789041714008, consulted on July 31, 2022
“Poems are structures with strict forms that shine all by themselves. very often, they do not communicate a message. (...) In poetry, language plays. (...) Poems are magic ceremonies of language. The poetic principle returns pleasure to language through a radical break with the economy if the production of meaning. The poetic does not produce.”
Byung-Chul Han, The disappearance of rituals, 2020
Participatie/vormen van kunstenaarschap:
“Only when artists willingly cease to be artist can they convert their abilities, like dollars into yen, into something the worldcan spend, play. Play as currency. We can best learn to play by example, and un-artists can provide it.”
Allan Kaprow, The Education of the Un-artist, Part II, 1972
“In een kunstwereld die aangedreven wordt door het kunstwerk als product, de signatuur van de kunstenaar als status en vormen van branding, kan de denkmachine van Kristof Van Gestel als een therapeutisch apparaat begrepen worden om te ontwennen van de door het evenement gedreven kunstwereld. […]Het kunstwerk wordt bijzaak, de ontmoeting en de verbinding de kern.“
Philippe Van Cauteren, Brief: aan Kristof Van Gestel, in: Kristof Van Gestel, Idiosyncratische Machine, 2019
“We zouden ze praktijkprojecten kunnen noemen. […] Niet alleen halen ze die levende praktijken dus uit de schaduw van private werkplekken zoals ateliers en repetitieruimtes en brengen ze die naar de openbaarheid, deze producties nemen ook de gedaante aan van onderzoeksprocessen van onbepaalde duur. […]Het ontwikkelen en het tonen van het werk wisselen elkaar af en vloeien in elkaar over aan de hand van een reeks workshops, residenties en presentatiemomenten.”
Séba Henderickx, Een uitnodiging om een wandeling te maken, in: Etcetera#140, 2015
Kunst gaat over hoe ons idee van de mens en de samenleving veranderen, experimenteert met andere perspectieven, en met het omgaan met de grootschalige veranderingen die ons uitdagen of dwingen om opnieuw te ‘zien’ hoe we zijn verbonden met elkaar en met de wereld van de dingen. Deze vraag is er niet meer één van een kunstenaar die de persoonlijke individualiteit verdedigt tegen de kracht van een regels stellende maatschappij, maar één van een continue onderzoek naar wat bindt (en hoe we verder kunnen).
Arie Altena, Wat is Community Art? De sociale wending in de hedendaagse kunst, 2016
“Waarom we mee doen aan de Collectieve Collectie? Omdat we moeten leren dingen zelf te kunnen en creatief te zijn en dingen durven te doen.”
Reactie van een leerling 1stegraad Hivset Turnhout op de vraag waarom de klas zou instappen in een project als de Collectieve Collectie.
“Toen ik ooit lesgaf, poëzie aan jongens die daar helemaal niet om gevraagd hadden, was de eerste vraag: moeten we dat kennen voor het examen? Nee, voor het leven, zei ik. En de tweede vraag was: waartoe dient dat dan? Ik vond dat een erg domme vraag, en probeerde kwaadaardig te onthouden wie ze gesteld had. Poëzie dient namelijk nergens toe, en dat is op zich al een verdienste. Deze wereld wordt verpest door utilitarisme, als iets niet winstgevend is, deugt het niet. Dus leve het nutteloze. Waartoe dient een wandeling in het bos? Hoeveel is dat waard? Wat mag zo’n bos kosten? Hoeveel kost stilte? Ik zei dus: precies de nutteloosheid van poëzie is een protest tegen al wat in deze wereld aan de orde is. Dit is een maatschappij van het hebben. Poëzie behoort tot het rijk van het zijn.”
Toegeschreven aan Herman de Coninck, in: facebookpost, geraadpleegd op 14 augustus 2020.
“In his book Towards a Lexicon of Usership (2013), Stephen Wright suggests the possibility of a ‘de-ontologised’ art practice. […] According to Stephen Wright, artworks somehow never operate at scale. Whatever their form, they are in a way always scale model representations of reality, of something other than what they appear to be. Artworks speak about, or reflect on something; they evoke it, refer to it, represent it, but they are (almost) never the thing itself. De-ontologised art practices, on the other hand, are ‘characterized more than anything else by their scale of operations: they operate on the 1:1 scale. They are not scaled-down models – or artworld-assisted prototypes – of potentially useful things or services (the kinds of tasks and devices that might well be useful if ever they were wrested from the neutering frames of artistic autonomy and allowed traction in the real). (…) 1:1 practices are both what they are, and propositions of what they are.’”
Christophe Meierhans, https://e-tcetera.be/a-call-to-artists-to-leap-off-the-stage/, geraadpleegd op 11 oktober 2020
“The real educational work has to do with what Hannah Arendt describes as the task of ‘reconciling ourselves to reality’ so that we can ‘be at home in the world’ and be there in such a way that the world doesn't just appear as an object for our manipulations and interpretations, but can exist in its own integrity and in dialogue with us.”
Gert Biesta,
Door kunst onderwezen willen worden, 2022
